Sosyal Girişimcilik Hukuku: Amacınız Kârlılığınızı Etkiler Mi?

B Corp fikri; topluma, çevreye, çalışanlara, müşterilere ve yatırımcılara fayda sağlayan bir iş yapma biçimi yaratan yeni dönem sosyal girişimciler için yepyeni bir şirket türü demek. Bu sosyal girişimciler; artan bir şekilde, yalnızca finansal kârın kısa süre içerisinde en üst düzeye çıkarılmasına odaklanmak yerine, şirket için aldıkları kararların tüm taraflar (toplum, çevre…) için yaratacağı etkiyi göz önüne alarak hem hissedarlara hem de topluma hizmet edebilecek bir girişim rüyasının peşinden gidiyorlar.

Photo by: Jordan Madrid

Amacınız ister sosyal ister çevresel olsun, ya da her ikisi birden… Muhtemelen bilançonuzun kar-zarar hanesi üzerinde bir etkiye sahip olacaktır.

Sosyal Girişimcilik Hukuku: Kâr Ve Amacın İşbirliği

Bu kavrama yenice aşina olan pek çok insan, tüm "sosyal girişimlerin" amaçlarının ardında koşarken karlılıklarından az-çok feragat ettiklerini düşünür. Ancak bu varsayım her zaman için doğru olmak zorunda değil. Bazı iş modellerinde kâr ve amaç arasında pozitif bir korelasyon vardır. Yani ne kadar iyilik yaparsanız o kadar kazanç elde edersiniz.

Örneğin, Kenya’da düşük gelirli ve şebekeden uzaktaki evlere temiz elektrik enerjisi sağlamayı amaç edinen bir güneş enerjisi şirketi olan M-KOPA’yı düşünün. Sizin bizim gibi ailelere; evlerini aydınlatmak, küçük ev aletlerini kullanabilmek ve telefonlarını şarj edebilmek için gerekli olan elektriği üreten bir güneş enerjisi sistemi sunuyorlar. Dahası ödeme sistemlerini, hedef kitleleri için ulaşılabilir kılacak şekilde yapılandırmanın da bir yolunu buldular. M-KOPA bu yöntemle Kenya, Tanzanya ve Uganda’da 375.000’den fazla eve güneş enerjisi ulaştırdı. Üstelik bu sayıya her gün 550 yeni ev daha ekleniyor.

Yani M-KOPA özelinde, sattıkları her bir güneş enerjisi sistemi ile bir taraftan karlılıklarını arttırırken diğer taraftan da sosyal ve çevresel amaçlarına biraz daha fazla yaklaştıklarını söyleyebiliyoruz.

Günün sonunda daha çok iyilik yaptıkça daha fazla para kazandığınız böyle bir iş modeline “Kâr ve Amacın İş Birliği” diyoruz.

Sosyal Girişimcilik Hukuku: Kâr Ve Amacın Gerilimi

Ne yazık ki pek çok sosyal girişim için ise taban tabana zıt bir tablo ile karşı karşıyayız. Onların iş modelinde kâr ve amaç arasında negatif bir korelasyon var. Daha fazla iyilik yaptıkça, kârlarının daha fazla düştüğünü gözlemliyoruz.

Sözgelimi, müşterilerine sattığı her bir gözlük için bir adet gözlük bağışlayan Warby Parker’ı ele alalım. Amaçlarını gelişmekte olan ülkelere “görüş” getirmek olarak tanımlıyorlar.

Öte yandan, satılan her bir ürün için bir tane bağışlıyor olmalarıyla her bir çift gözlük üzerindeki kâr marjlarını düşürüyor ve kârlılıklarının olumsuz etkilenmesine neden oluyorlar. Böyle bir amacın peşinden koşmadıkları senaryoda kat be kat kârlı olacakları çok açık değil mi?

İşte daha çok iyilik yaptıkça daha az para kazandığınız böyle bir iş modelini ise “Kâr ve Amaç Gerilimi” olarak adlandırıyoruz.

B Corp; sosyal girişimcilik hukuku kapsamında yasal bir şirket türü olarak kabul gördüğünde, bu türden “Kâr ve Amacın Gerilimi” üzerinden iş yapan girişimler için tasarlanmış bir hukuki çatı vaat eder. Eğer girişiminiz “Kâr ve Amacın Gerilimi” iş modeli ile faaliyet gösteriyorsa, bugün için Türkiye’de yasal olarak B Corp gibi bir şirket türü bulunmasa da en azından B Corp Sertifikası’na başvurarak amacınızı kendinize her gün hatırlatmanız mümkün.

Eğer bir “Kâr ve Amacın İş Birliği” girişimi yürütüyorsanız, sivri uçları törpülemek adına üzerinizde daha az baskı olur. Zira zaten amacınız sizi doğrudan karlılığa götürüyordur. Yani B Corp olmak o denli önemli olmayabilir. Ancak pek çok şirket, müşteriler gözündeki olumlu algısı ve benzeri başka avantajlardan faydalanmak için B Corp sertifikası sahibi olmayı tercih etmeye devam ediyor.

İlk yayın tarihi: 30/09/19

Sorumluluk:  Bu sayfa altında sağlanan içerik tamamıyla bilgilendirme amaçlı olup hiçbir şekilde reklam, tanıtım vb. adlar altında değerlendirilemez, hukuki tavsiye olarak yorumlanamaz ve izinsiz olarak kullanılamaz. Bu makaleyi okumanız bizimle avukat - müvekkil ilişkisi kurduğunuz anlamına gelmeyecektir. Eğer daha detaylı bilgi edinmek isterseniz, Legal Studio yardımcı olmaktan memnuniyet duyar. Bize buradan ulaşabilirsiniz.